Đó chính là gian bếp!
Có lẽ bất cứ ai lớn lên từ miền Tây đều từng có kỷ niệm với gian bếp ngày giỗ. Đó là lúc bạn lần đầu tiên được người lớn giao nhiệm vụ nhỏ: bưng thau rau, xắt dưa leo, hay ngồi quạt lửa. Đó là lúc bạn được bà cho ăn miếng thịt kho rim thử, nóng hổi và ngon đến nao lòng. Hay đó là buổi chiều giỗ, khi ngồi bên nồi bánh tét, nghe người lớn kể chuyện xưa, bạn chợt thấy cuộc sống ấm áp lạ thường.
Với những người xa quê, nhớ về đám giỗ cũng là nhớ về gian bếp đỏ lửa ấy. Có khi, chỉ một lần đứng gần bếp là mang theo cả đời ký ức.
Ảnh: Út tình, Cobesoc
1. Hít hà hương vị sớm nhất
Ngày giỗ miền Tây, mâm cỗ thường rất phong phú: thịt kho nước dừa bóng bẩy, cá kho tộ sôi sục, canh chua cá lóc dậy mùi, gỏi ngó sen tôm thịt, rồi bánh tét chiên giòn rụm. Tất cả đều khởi nguồn từ gian bếp.
Đứng gần bếp, bạn được hít hà mùi thơm ngay từ giây phút đầu tiên. Đó không chỉ là mùi thức ăn, mà là hương vị của ký ức: mùi khói bếp quyện cùng mùi mỡ hành, mùi ngọt dịu của nước dừa, mùi ấm áp của những món ăn nấu bằng tình thân. Có khi, chỉ cần một làn khói từ nồi cá kho riu riu thôi cũng đủ đưa người ta trở về tuổi thơ, nhớ về những ngày giỗ năm nào.
2. Đặc quyền "ăn thử"
Có một điều ít ai ngờ: bếp chính là nơi bạn dễ được nếm thử món ăn sớm nhất. Các dì, các cô thường hay gọi: "Con nếm thử coi có mặn không?" "Thử giùm dì nước canh này nghen!"
Thế là bạn trở thành "chuyên gia thẩm định khẩu vị" bất đắc dĩ. Nhưng cũng nhờ vậy, bạn được nếm món ăn nóng hổi ngay khi chúng vừa hoàn thành - một đặc quyền mà khách ngồi bàn tiệc bên ngoài khó lòng có được.
3. Ngắm cả "vở diễn ẩm thực" sống động
Đứng gần bếp, bạn sẽ thấy cả một vở diễn ẩm thực hiện ra trước mắt. Không cần sân khấu, không cần kịch bản, chỉ bằng đôi tay và sự phối hợp nhịp nhàng, các thành viên trong gia đình đã tạo nên một cảnh tượng đáng nhớ.
Người thì thoăn thoắt cuốn chả giò, người cần mẫn kho cá, người khác lặt rau, xắt củ quả. Tiếng dao thớt hòa cùng tiếng nói cười, khói bếp quyện cùng mùi thức ăn, tất cả tạo nên một bản hòa âm bình dị mà khó nơi nào có được. Với nhiều người, chỉ cần đứng nhìn thôi cũng thấy lòng rộn ràng, bởi đó chính là nghệ thuật ẩm thực của đời thường.
4. Không khí chuyện trò và gắn kết
Nếu ngoài sân, khách khứa ngồi chờ mâm cỗ dọn ra thì trong bếp lại là một thế giới hoàn toàn khác: thân tình, rộn ràng và đầy tiếng cười. Ở đó, người lớn vừa nấu vừa kể chuyện xưa, thanh niên vừa phụ việc vừa chọc ghẹo nhau, trẻ nhỏ thì chạy lon ton quanh nồi bánh.
Chính sự gắn kết này làm cho bếp trở thành chỗ ấm áp nhất của ngày giỗ. Nó không chỉ là nơi chuẩn bị thức ăn, mà còn là chỗ để những câu chuyện gia đình được nối dài, để tình cảm họ hàng được vun đắp. Đứng ở bếp, bạn như đang đứng trong mạch chảy gần gũi nhất của một gia đình miền Tây.
Người miền Tây thường nói: "Đám giỗ không chỉ ở mâm cỗ, mà còn ở gian bếp." Bởi lẽ, mâm cỗ bày ra có thể chỉ tồn tại trong vài giờ, nhưng khung cảnh chuẩn bị nơi bếp mới chính là phần hồn, là ký ức lưu lại lâu dài.
Đứng cạnh bếp, bạn sẽ cảm nhận rõ ràng sự tận tâm của người nấu: đôi tay khéo léo nêm nếm, ánh mắt chăm chú canh nồi, sự tỉ mỉ trong từng chi tiết. Mỗi món ăn ở đây không chỉ để no bụng, mà còn để gửi gắm tình cảm với người đã khuất và niềm trân trọng đối với người còn hiện diện.
5. Đứng bếp - đồng nghĩa với được là người nhà
Một điều quan trọng nhất: trong đám giỗ miền Tây, ai bước vào bếp đều mặc nhiên được coi là người nhà. Dù bạn là khách mới quen, khi bạn đứng phụ bếp, lặt rau hay đơn giản chỉ trò chuyện bên nồi cá kho, bạn cũng lập tức trở thành một phần của không khí gia đình.
Ở miền Tây, sự hiếu khách không chỉ thể hiện ở mâm cỗ đầy ắp, mà còn ở cách họ mở lòng trong gian bếp. Và chính nơi đó, bạn cảm nhận rõ nhất sự chân tình, ấm áp, thứ tình cảm giản dị mà bền lâu.
