Ở Việt Nam, có những món ăn tưởng như quá đỗi bình thường, giản dị, mộc mạc, gắn với tuổi thơ và đời sống hàng ngày nhưng khi được đặt vào bối cảnh ẩm thực quốc tế, lại khiến cả thế giới phải ngạc nhiên. Chuối nếp nướng là một món như thế: không xa xỉ, không đắt đỏ, không cầu kỳ, nhưng lại được tôn vinh là "một trong những món ăn ngon nhất thế giới".
Vào cuối tháng 5/2013, tại Đại hội Ẩm thực Đường phố (World Street Food Congress) tổ chức ở Singapore với sự tham gia của hàng loạt quốc gia có nền ẩm thực phong phú như Thái Lan, Mexico, Mỹ, Indonesia, Trung Quốc, Ấn Độ..., chuối nếp nướng từ Việt Nam đã được xướng tên như một đại diện tiêu biểu của ẩm thực đường phố châu Á. Mười năm sau, vào tháng 3/2023, món ăn này tiếp tục được CNN bình chọn là một trong 9 món tráng miệng ngon nhất thế giới, sánh vai cùng loạt món nổi tiếng của Italy, Nhật Bản hay Pháp. Một lần nữa, món ăn của miền Tây sông nước lại gây ấn tượng với bạn bè quốc tế.
Món ăn của những buổi chợ quê, những bếp than xưa
Chuối nếp nướng là món ăn gắn liền với những góc chợ miền Tây, nơi khói than bay nghi ngút vào mỗi buổi chiều. Từng trái chuối bọc nếp xếp đều trên vỉ nướng, tiếng mỡ dừa lách tách, mùi thơm cứ thế mà quấn lấy những ai đi ngang qua.
Món này thường được làm từ chuối xiêm hoặc chuối sứ - loại chuối ngọt đậm, mềm dẻo và có mùi thơm đặc trưng. Chuối phải chín tới, không xanh cũng không quá mềm. Sau đó, người ta sẽ lột vỏ chuối, bọc bên ngoài là lớp nếp dẻo. Cơm nếp này cũng phải được nấu vừa tay, không quá khô cũng không nhão và thường cán mỏng, để bọc quanh quả chuối mà không bị dày cộm, giúp vị ngọt của chuối và vị béo của nếp hòa quyện hài hòa.
Tiếp theo là công đoạn nướng. Chuối được bọc thêm một lớp lá chuối rồi đặt lên bếp than củi. Người nướng phải lật tay đều, canh lửa vừa phải. Khi lớp lá bắt đầu cháy xém, tỏa mùi thơm thì cũng là lúc lớp nếp bên trong ngả vàng, giòn nhẹ bên ngoài mà vẫn giữ độ dẻo bên trong. Lúc này, mùi thơm của nếp, của chuối, của lá chuối quyện lại - vừa dân dã vừa không thể cưỡng lại.
Nhưng điểm nhấn lại nằm ở nước cốt dừa
Một phần chuối nếp nướng hoàn hảo không thể thiếu nước cốt dừa. Phần nước cốt được nấu với bột báng cho hơi sền sệt, nêm thêm chút muối và đường để có vị ngọt béo mặn mà. Khi ăn, chuối được cắt lát nhỏ, rưới lên cốt dừa nóng hổi, rồi rắc thêm đậu phộng giã dập. Có nơi còn thêm dừa nạo hoặc mè rang. Vị ngọt của chuối, dẻo thơm của nếp, béo ngậy của nước cốt dừa và bùi bùi của đậu phộng khiến món ăn như một bản hòa tấu hương vị trong miệng.
Không ít người nước ngoài lần đầu thử món ăn này đã ngỡ ngàng vì sự phong phú trong kết cấu và hương vị. Họ gọi đó là "sweet surprise" - một sự bất ngờ ngọt ngào. Bởi nhìn ngoài thì đơn giản, nhưng khi cắn vào, từng tầng vị cứ thế mở ra, làm mê hoặc cả những thực khách khó tính nhất.
Từ món quà quê đến "niềm tự hào" ẩm thực Việt
Ngày nay, chuối nếp nướng đã không còn chỉ hiện diện trong những gánh hàng rong hay các góc chợ quê. Ở TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng hay cả Hà Nội, người ta vẫn có thể bắt gặp những hàng quán bày bán món ăn này, phục vụ cả người bản xứ lẫn du khách. Đặc biệt, với sự công nhận từ truyền thông quốc tế, món ăn này dường như được khoác lên một tấm áo mới - giản dị như vẫn luôn vậy, nhưng đầy tự hào.
Không cần trang trí cầu kỳ, không cần nguyên liệu đắt tiền, chuối nếp nướng vẫn đủ sức làm đại diện cho ẩm thực Việt, bởi sự chân thành, mộc mạc và giàu bản sắc. Nó là món ăn của ký ức, của những chiều tan học, của những phiên chợ quê, nhưng cũng là món ăn mà người Việt có thể tự hào giới thiệu với cả thế giới.
